Obraz jest sposobem myślenia
Wystawa nowych prac Wojciecha Łazarczyka, pod intrygującym tytułem under construction. scale unknown, na wielu polach odnosi się do procesu budowy i przebudowy. Również w sensie metaforycznym – do „przebudowy” naszego odbioru obrazu czy też myślenia o malarstwie jako takim. Nie sposób nie zadać sobie fundamentalnych pytań o to, czym dzisiaj jest to medium wśród wielu innych. Pojawienie się pierwszych dagerotypów zapoczątkowało proces stopniowej detronizacji malarstwa, ale do teraz ono jednak istnieje, choć dla większości artystów i teoretyków sztuki jest już czym innym, niż było.
Wojciech Łazarczyk malarstwo porzucił, choć nadal tworzy obrazy. Wspomina, że dziesięć lat temu obudził się rano z mocnym przekonaniem, że nie chce już malować. Ta nagła i dla samego artysty zaskakująca decyzja nie wynikała z analizy narzędzi, do których był przywiązany. Była raczej, jak stwierdza: „składową bardzo wielu, wielu elementów, które się w jakimś zaskakującym momencie spotkały. To było tak silne, że nawet nie miałem potrzeby zastanawiania się nad tym, jakiegoś głębokiego analizowania, tylko po prostu tak zrobiłem”.
Z pewnością miało to związek ze swego rodzaju zmęczeniem malarstwem, którego doświadczył. Jednak zmęczeniem nie jako medium, lecz w kontekście hierarchii, w której zajmowało ono tak wysokie miejsce w historii sztuki. Artysta twierdzi bowiem, że malarstwo nie jest już nawet językiem, lecz zaledwie jednym z dostępnych narzędzi…
Prace prezentowane na wystawie w Galerii Miejskiej Arsenał są projektami i co za tym idzie ich forma jest ascetyczna, choć trudno im odmówić walorów estetycznych. Są one niezaprzeczalne, tak jak niezaprzeczalnie ważny jest w nich dobór kolorów i ich nasycenie. Jako projekty obrazy są konkretne, często wręcz techniczne, ale jednocześnie tak wysmakowane, że na pierwszy rzut oka mogą sprawiać wrażenie abstrakcyjnych kompozycji. Potencjalna dwoistość odbioru zależy wyłącznie od widza.
Zapytany o prace na obecnej wystawie (wszystkie cykle pochodzą z ostatnich czterech lat) artysta mówi: „Myślę, że w tych projektach jest pewna metoda, którą odkryłem, na to, by się nie pozycjonować. Odkładać jasność celu i jasność związaną z pewną deklaracją poza obraz, czyli jakby następuje odłożenie tego momentu analizy. Analiza w tym momencie jest, w pewnym sensie, niemożliwa. Poprzez pewne przesunięcie pojęć i właśnie przez to, że tam nie ma takiej jasnej deklaracji. I myślę, że może to niekoniecznie jest takie istotne w odbiorze, ale to jest bardzo istotne dla mnie, żeby po tym odstawieniu malarstwa znaleźć możliwość w ogóle powrotu do niego. Bo w tym znalazłem możliwość dalszego w ogóle obrazowania, w tym przestawieniu samych pojęć – czym to jest”.
Wracając do tytułowego budowania, do tego przemieszczenia fizycznego i mentalnego, które się dokonuje i, co najważniejsze, nie jest jeszcze zakończone – znacząca jest również aranżacja wystawy, sposób zbudowania czy raczej przebudowania przestrzeni, znalezienie i zaakcentowanie tego momentu zawieszenia pomiędzy stanem byłym a przyszłym, czyli under construction… Wojciech Łazarczyk tak komentuje tę kwestię: „Myślę, że istotne bardzo jest stworzenie takiej sytuacji, byśmy mieli odczucie pewnej przebudowy. I ona się odnosi bezpośrednio do obrazu, ale byłoby dobrze, gdybyśmy potrafili ją odnaleźć też na innych płaszczyznach. Pamiętam, że nie chciałem w tytule używać dosłownie pojęcia przebudowy, dlatego bardziej trafne wydaje mi się, że to jest w budowie. I taką mam intencję, że stwierdzenie o nieznanej skali jest sugestią, która pozwala sobie pewne rzeczy wyobrazić właśnie w taki bardzo dowolny sposób – w tym sensie, że na tym obrazie możemy je zobaczyć w skali 1:1, a możemy pomyśleć, że one funkcjonują poza obrazem jako coś, co jest przestrzenne, co jest architekturą, co jest też czymkolwiek innym…”
Wojciech Łazarczyk nierzadko definiuje pojęcia poprzez swego rodzaju redukcję, określając czym one nie są lub przestały być. Zapytany o to, czym jest obraz – stwierdza, że jest sumą składników, tworzących go elementów, a po namyśle dodaje, że jest on sposobem myślenia.
Bogna Błażewicz
oprowadzanie kuratorskie: 21.05.2019, godz. 17.00
