Obie prace prezentowane na wystawie reagują na tsunami, które 11 marca 2011 roku uderzyło w Japonię, zrównując z ziemią Onagawę, rodzinne miasto Mayumi Suzuki. W kataklizmie zaginęli rodzice artystki, studio fotograficzne prowadzone tu od 87 lat, najpierw przez jej dziadka, później przez ojca, przestało istnieć. Zginęło 827 osób, z 10.000 mieszkańców pozostała dziś w Onagawie nieco ponad połowa.
W The Restoration Will Mayumi Suzuki łączy w mozaikowej narracji zachowane skrawki archiwum rodzinnego, portfolio fotograficzne ojca, materialne fragmenty zniszczonych zdjęć pozostałe w ruinach ich domu z fotografiami współczesnymi – tworząc wybitnie osobistą opowieść o próbie uporządkowania prywatnej historii. Przygląda się tym kilku nielicznym wizualnym śladom pozostałym w gruzach, opracowuje przypadkowo zachowane fotografie jako jedyne materialne podstawy, na których może opierać się od tego momentu pamięć. Rzeczowo je analizuje. Bada wątki katastrofy przeplecione z materialnymi znakami zniszczeń.
Pamięć w takiej sytuacji zdaje się uzależniona od chaotycznych fragmentów rzeczywistości, jakie ocalały. Jest niepewna i tym bardziej szczegółowo należy przyjrzeć się właściwościom materiału, na jakim się opiera. Zniszczona emulsja zdjęć rodzinnych układa się w kształt map półwyspów, losowo zachowane scenki z albumu nabierają ogromnej wagi jako jedyne obrazy świadczące o minionych zdarzeniach. Kilka zniszczonych przez wodę portretów stoczniowców, wykonanych przez jej ojca, staje się dokumentem relacji z mieszkańcami Onagawy.
Badanie śladów pozostałych z kataklizmu jest tym bardziej uderzające ze względu na metodyczność i konsekwencję, z jaką Mayumi Suzuki prowadzi swoją analizę. Podkreśla detale. Jeśli decyduje się na jakąś ingerencję, to jest to bardzo przemyślane działanie, logicznie rozwijające wizualne wątki obserwowane w ruinach. Taka eksploracja prowadzona najprostszymi drogami, oparta na tym, co zostało, zachowuje w zniszczonej Onagawie pewne obrazy. Być może to jedyny możliwy zapis błąkających się na tych terenach bliskich.
„Pewnego dnia spróbowałam fotografować krajobraz, używając zalanego obiektywu taty. Obraz okazał się ciemny i nieostry jak widok oczami zmarłego. Robiąc zdjęcie, poczułam, że mogę połączyć ten świat z tamtym. Czułam, że mogę prowadzić rozmowę z rodzicami, mimo że w rzeczywistości to niemożliwe. Zdjęcia z rodzinnego albumu, jakie znalazłam, były wypłukane, obraz zanikał. Portrety wykonane przez tatę wyblakły, kolory zgasły. Te szramy były podobne do zniszczeń widocznych w całym mieście, podobne do moich wspomnień, które pomału tracę”.
Mayumi Suzuki, krótka informacja do The Restoration Will
The Restoration Will to praca służąca porządkowaniu pamięci, więc jej pierwotna forma ręcznie złożonej książki okazuje się najbardziej oczywistym medium. Przenosi nieład teczki, w której trzymalibyśmy pamiątki po bliskich, do świata fotograficznej publikacji – tym bardziej podkreślając wagę estetycznych detali, fragmentów zdarzeń, pojedynczych obrazów. Nic poza nimi nie zostało, nic poza tymi obrazami nie buduje już znaczenia. Ich kontekst należy zbadać do najdrobniejszych szczegółów.
The Place to Belong to kolejny krok w tym samym procesie, realizowany już z nieco większego dystansu, dotyczący większego terenu. Dlaczego ludzie powracają do miejsca, które cyklicznie niszczone jest przez tsunami? Jak odbudowują się rodziny? Jak i z jakich elementów składa się pamięć o miejscu naznaczonym przerywaną historią, miejscu co kilkadziesiąt lat podnoszonym z ruin? The Place to Belong to otwarta praca, zakrojona na ogromną skalę, oparta o archiwa prywatne mieszkańców Onagawy, opracowane przez artystkę z charakterystyczną metodycznością i mocnym uzasadnieniem każdej subtelnej interwencji, na jaką się decyduje.
Prezentujemy robocze fragmenty tego zestawu zdające sprawę z pewnego etapu opracowania obszernego materiału wizualnego. Mayumi Suzuki zdecydowała się na pierwszy pokaz swojego cyklu jako zapowiedź jej nowej książki, ale też jako komentarz do procesu budowania narracji pod postacią fotograficznej publikacji. Podobnie jak w przypadku The Restoration Will, to szkatułkowa opowieść złożona z rodzinnych historii. Odkrywa kolejne warstwy, rekonstruuje prywatne identyfikacje, metodycznie zestawia osobiste fragmenty postrzępionej pamięci mieszkańców Onagawy. Komentuje czym jest dom i rodzina, prowadząc swoje wykopaliska w kolejnych poziomach gruzów po Onagawie i pamięci tych, którzy odpowiadają dziś za nowy rozdział historii miasta.
Eksponując The Place to Belong, staramy się skomentować metody formowania tej wielowątkowej narracji. Elementem wystawy jest limitowana publikacja powstała w czasie rezydencji Mayumi Suzuki w Galerii PIX.HOUSE w listopadzie bieżącego roku. Za projekt i przygotowanie gazetowego wydawnictwa odpowiada Honza Zamojski.
Michał Sita
The Restoration Will / The Place to Belong
Mayumi Suzuki
wystawa w ramach Festiwalu Książek Fotograficznych XPRINT – Historie prywatne
oprowadzanie kuratorskie: 5.12.2018, godz. 17.00
