Wernisaż:

18.00 GaMa

otwarcie wystawy* i performance Ani Nowak To the aching parts (Manifesto) / Do obolałych części (manifest) w wykonaniu Ali Urwał

20.00 GaMA

przemarsz z Alternative für Drag (AfD) do Pawilonu

21.00 Pawilon

Alternative für Drag (AfD) – widowisko z kolektywem pozqueer**

23.00 Lokum Stonewall

afterparty: Poznań Pride

* W dniu wernisażu wystawa czynna do g. 22.00.

** Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc na wydarzenie obowiązują bezpłatne wejściówki do odebrania podczas wernisażu w Galerii.

W sierpniu 2015 roku z placu Zbawiciela w Warszawie zniknęła na dobre Tęcza Julity Wójcik. Wielokrotnie podpalana i rekonstruowana instalacja, która w założeniu miała być uniwersalnym symbolem otwartości i przymierza, stała się – wbrew woli autorki – soczewką wojny kulturowej i polaryzacji polskiego społeczeństwa. Zaraz po tym władzę przejmuje tak zwany obóz dobrej zmiany, którego rządy znacząco wpłynęły na kształt debaty publicznej i przyczyniły się do pogłębienia napięć społecznych. Nowy porządek objął również politykę historyczną i kulturalną, nie omijając instytucji sztuki, które coraz częściej stawały się areną walki o symbole i narracje. Wystawa Strefy LGBT+. Sztuka queerowa w czasach dobrej zmiany prezentuje twórczość queerowych osób artystycznych wobec przemian społecznych, kulturowych i politycznych ostatniej dekady.

Tytuł wystawy nawiązuje do kontrowersyjnych stref wolnych od LGBT – powstałych na mocy uchwał przyjmowanych przez samorządy w latach 2019–2020 – które objęły niemal jedną trzecią terytorium kraju. Był to moment kulminacyjny populistycznej, dehumanizującej kampanii napędzanej przez media publiczne, polityków i przedstawicieli Kościoła katolickiego. To czas nie tylko pogarszających się warunków życia i spadku poczucia bezpieczeństwa społeczności LGBT+ w Polsce, ale także – co równie istotne – intensywnej, solidarnej walki o prawa człowieka oraz kulturowej i generacyjnej zmiany. Idąc tym tropem, „dobrą zmianę” traktujemy już nie tylko jako symbol homo-, trans- i queerfobicznej kampanii politycznej, ale również jako impuls, który doprowadził do stworzenia narzędzi i struktur wspierających queerową walkę o przetrwanie i godność.

Dotyczy to zarówno rozwoju nowych form aktywizmu i radykalnego protestu, jak i przewartościowań w obszarze dyskursu na temat płci i orientacji seksualnej. Na ulice wychodzą już nie tylko największe miasta – marsze i parady równości zaczynają być organizowane również w mniejszych miejscowościach i ośrodkach. Pokazuje to, że queer jest wszędzie, nawet na wsiach. Reprezentację zyskują kolejne tożsamości „mniejszości w mniejszości”, takie jak osoby trans i niebinarne, które rozszczelniają status quo ustanowione przez gejowską hegemonię. Coraz więcej się mówi o inkluzywnym języku, tworzeniu bezpieczniejszych przestrzeni czy o zdrowiu psychicznym.

Wspomniane zjawiska wpłynęły także na rozkwit sztuki queerowej, przenikając się z działalnością osób artystycznych LGBT+, które często były zaangażowane w działania aktywistyczne i badawcze. Protest stawał się miejscem prezentacji sztuki, a wystawa – protestem. Ograniczony dostęp do publicznych instytucji doprowadził do oddolnego tworzenia alternatywnego obiegu dla sztuki i myśli queerowej. Nowo powstałe kolektywy, projekty oddolne i przestrzenie klubowe stały się schronieniem dla praktyki i sztuki LGBT+, przejmując na siebie zadania dotąd realizowane przez instytucje kultury. Queer wchodził w szczeliny, wciskał się tam, gdzie nikt go nie chciał, i kruszył od środka skostniałą heteronormę. Nie był fanaberią z Zachodu, jak próbowali go określać konserwatywni politycy. To, że obecnie mogą wybrzmiewać głosy mówiące o „modzie na queer”, okupione zostało nieustanną walką o widoczność i przestrzeń – tworzeniem własnych, autonomicznych „stref” funkcjonujących na swoich zasadach.

Wystawa Strefy LGBT+. Sztuka queerowa w czasach dobrej zmiany odziana jest w historiograficzny kostium, by przyjrzeć się nie tak odległej przeszłości z pewnego dystansu. Zaproponowane przez nas strefy tematyczne w przewrotny sposób mapują wspomniane wyżej zjawiska i postawy artystyczne. Kronika ukazuje postawy w sztuce bezpośrednio związane z oporem i reakcją na systemową przemoc – od „pracy u podstaw” polegającej na tworzeniu alternatywnych obiegów sztuki i wiedzy po działania na styku sztuki i aktywizmu. Stodoła jest manifestem przechwytywania historii i symboli narodowych – w duchu zwrotu ludowego rozszczelnia narracje i wprowadza głosy z marginesu. Komnata stała się miejscem afirmacji queerowych ciał i tożsamości, które samym swoim istnieniem naruszają zastane normy. Ostatnią ze stref jest Strefa ruchu – program performansów, oprowadzań, wydarzeń i interwencji, które odbywać się będą w Pawilonie, w przestrzeni ekspozycji oraz na ulicach Poznania, stanowiąc platformę dla praktyk performatywnych, dragu i dyskusji.

Zwracając uwagę na to, w jaki sposób zmiany w życiu politycznym i instytucjach wpływały na praktyki artystyczne, jak artystki reagują na społeczne napięcia i opresję oraz jakie narracje o doświadczeniu osób LGBT+ wyłaniają się z ich prac, wystawa ukazuje panoramę odmieńczych/nienormatywnych strategii, głosów i tożsamości. Queerowa duma w tym przypadku to jednocześnie forma protestu i święto różnorodności. Pod tym parasolem mieszczą się więc zarówno polityczne manifesty niezgody, próby przepisywania oficjalnych narracji historycznych, jak i frywolne gesty w duchu kampowej przesady czy alternatywne wizje wspólnoty.

Gabi Skrzypczak, Tomek Pawłowski-Jarmołajew

udział biorą: Edna Baud, Olga Dziubak, Filip Kijowski, Daniel Kotowski, Ania Nowak, Małgorzata Mycek, Kinga Michalska & Sarah Chouinard-Poirier , Karol Radziszewski, Kacper Szalecki, Sergey Shabohin, Filipka Rutkowska, Daniel Rycharski, Mikołaj Sobczak, Liliana Zeic, Przemysław Piniak, Sebulec, Bart Staszewski, kolektywy: KEM, X-philes, Pozqueer, Slamka

zespół kuratorski: Tomek Pawłowski-Jarmołajew, Gabi Skrzypczak

kurator programu performatywnego: Andrzej Pakuła

architektura wystawy: Billy Morgan

projekt graficzny: Maciej Bychowski

konsultacje merytoryczne: Michał Grzegorzek

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.