Tekst w j. niemieckim: Demokratisierung der Zugänglichkeit
Tekst w j. rosyjskim: Демократизация доступности
To co w społeczeństwie określane jest jako norma oparte jest na ableistycznych zasadach. Norma to "typowy stan" kojarzony ze zdolnościami i funkcjami. W myśleniu ableistycznym odchylenie od normy definiuje to czym jest "niepełnosprawność".
Instytucje kultury były i pozostają w dużej mierze niedostępne, mimo że obecnie w większości z nich wprowadza się politykę dostępności. Podczas kolejnych lockdownów związanych z Covid-19 większość wydarzeń kulturalnych przeniosła się do internetu. Zwiększyło to ich oglądalność jednocześnie uwidaczniając wykluczenie osób starszych, dzieci, osób niewidomych/niedowidzących, Głuchych/słabosłyszących, osób z trudnościami w uczeniu się itp. Większość z nich znalazła się poza bańką kultury w sieci pogłębiając procesy wykluczenia, które istniały już długo przed pandemią.
Dostępność, czyli tworzenie przestrzeni i projektów, które uwzględniają potrzeby różnych osób, krytycznie analizuje to co określane jest jako "normalność". Artyści_ki i kuratorzy _ki z niepełnosprawnościami uwolnili to pojęcie z jego wąskiego rozumienia. Dostępność, sformułowana jako prawo do posiadania i zaspokajania potrzeb, jest odrzuceniem utartych form komunikacji i ustalonych hierarchii istniejących w instytucjach, ich ograniczeń przestrzennych i czasowych. Rozwiązania wprowadzane przez osoby z niepełnosprawnościami są w tym kontekście przełomowe. Kuratorka Noa Winter (Berlin, Niemcy) określa działania na rzecz demokratyzacji dostępu jako bunt przeciwko ableistycznym oczekiwaniom nakładanym na ciała i umysły.
Praktyki dostępności umożliwiają radykalne porzucenie norm i zatarcie granic pomiędzy prywatnym a publicznym, pracą a odpoczynkiem. Tworzenie dostępności wiąże się z ćwiczeniem wyobraźni, myśleniem, fantazjowaniem, pisaniem i przede wszystkim działaniem. Niektóre instytucje zapraszają osoby niepełnosprawne jako ekspertów do spraw dostępności, jednak fakt, że instytucje te opierają się na "pełnosprawnych" potrzebach, ogranicza wyobraźnię i możliwości niepełnosprawnych artystów_ek i aktywistów_ek. Niepełnosprawna twórczyni i pisarka Leah Lakshmi Piepzna-Samarasinha (Toronto, Kanada) opisuje ten problem w ten sposób: "Wciąż jest niezwykle mało możliwości i zasobów, które mogłyby nas wesprzeć jako niepełnosprawnych twórców. Kropka. Szczególnie przy tworzeniu sztuki, która brałaby pod uwagę perspektywę crip w tradycyjnej praktyce artystycznej mającej na celu wytwarzanie obiektów sztuki."
Podczas debaty „Demokratyzacja dostępności”, odbywającej się w ramach międzynarodowego sympozjum „Polityki (nie)dostępności”, chcemy się przyjrzeć tematowi dostępności instytucji kultury, a także szerzej: pola kultury, dla osób o zróżnicowanych potrzebach. Uczestnicy_czki z Polski, Rosji, Niemiec i Austrii opowiedzą o swoich praktykach artystycznych, kuratorskich, aktywistycznych, które kwestionują tradycyjną normotypowość sektora kultury z perspektywy osób niepełnosprawnych. Dyskusja ta jest okazją do zrozumienia lokalnej specyfiki w szerszym kontekście i zbudowania ponadnarodowej sieci wsparcia.
Forma spotkania będzie korespondowała z tematem debaty, stąd mnogość języków i tłumaczeń oraz wielopoziomowe wsparcie technologiczne. Paneliści będą posługiwać się swoimi językami: polskim, rosyjskim, niemieckim oraz w Polskim Językiem Migowym (PJM). Całe wydarzenie będzie tłumaczone na język polski i PJM, a napisy w języku rosyjskim i niemieckim zostaną dodane w postprodukcji.
Osoby biorące udział w debacie:
- Alena Levina jest artystką, niezależną kuratorką, ilustratorką i feministką mieszkającą w Moskwie. Działa na rzecz praw kobiet z niepełnosprawnością.
- Daniel Kotowski jest Głuchym artystą mieszkającym w Warszawie. W swoich pracach posługuje się pojęciem biowładzy, bada procesy wykluczeń bazujących na komunikacji werbalnej.
- Eliah Lüthi porusza się pomiędzy aktywizmem, środowiskiem akademickim i sztuką. Mieszka w Innsbruck w Austrii. Poprzez swój projekt Akademie der Unvernunft (Akademia Nierozsądku) Eliah bada stan bycia „szalonym” i poza płcią oraz białym i klasowo uprzywilejowaną.
- Filip Pawlak pracuje w Nowym Teatrze w Warszawie, jest ambasadorem transnarodowego projektu Europe Beyond Access, mającego na celu zwiększenie dostępności sektora sztuk performatywnych dla osób z niepełnosprawnościami.
- Vera Berlinova jest audiodeskryptorką, artystką, aktywistką i feministką mieszkającą w Moskwie. Dzięki jej pracy audiodeskrypcja została wprowadzona do 35 teatrów w 22 rosyjskich miastach. Vera jest członkinią grupy artystycznej Androgyn i Centaur.
- Wiktoria Siedlecka-Dorosz jest teatrolożką i arteterapeutką, obecnie związaną z Teatrem 21 w Warszawie. Prowadzi także zajęcia ze student(k)ami arteterapii w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Warszawie.
Moderacja: Kira Shmyreva i Zofia nierodzińska
Współpraca: Vica Kravtsova
Produkcja: Monika Petryczko, Michał Anioła, Agnieszka Nawrocka
Tłumaczenia: Natalia Bucholska, Aleksander Gazarian, Renata Baranowska, Wojciech Król, Karolina Bocian, Marta Jaroń
Wydarzenie jest wspierane przez Fundację Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych.