Artur Nacht Samborski, Pamięć motywu
wernisaż: 21.08.2009, godz. 18.00
wystawa czynna od 22.08. do 20.09.2009
Wystawa przygotowana przez Galerię Miejską „Arsenał” we współpracy z Fundacją Sztuki Współczesnej ARTek im. Artura Nachta-Samborskiego oraz przy współudziale Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Na wystawie prezentowane są 62 prace pochodzące ze zbioru, należącego do rodziny artysty, znajdującego się w depozycie w Muzeum Narodowym w Poznaniu oraz z kolekcji prywatnych. Jest to reprezentatywny zespół dzieł, powstałych na przestrzeni od lat 20. do 70., obejmujący wszystkie obecne w twórczości Nachta motywy (martwą naturę, akt, postać we wnętrzu, pejzaż) i wskazujący na najważniejsze tej twórczości cechy. Zestaw ów wyodrębniony został pod koniec lat 70. przez panią Anielę Nacht-Łempicką – która po śmierci artysty z wielkim oddaniem i ogromną znajomością rzeczy opiekowała się jego spuścizną – a z biegiem czasu uległ tylko niewielkim modyfikacjom.
Artur Nacht urodził się w Krakowie, w żydowskiej rodzinie kupieckiej, w 1898 roku. W latach 1917 – 20 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Wojciecha Weissa. Studia przerwał, by w 1920 roku wyjechać do Berlina, gdzie zetknął się m.in. z niemieckim ekspresjonizmem. Szczególnie zainteresowała go twórczość Raoula Hausmanna, Marca Chagalla, Wasilija Kandinsky’ego, Paula Klee. Po powrocie do Krakowa w 1923 roku powrócił też w 1924 do Akademii, gdzie trafił do pracowni Felicjana Kowarskiego. Wkrótce, jeszcze w tym samym roku, wyjechał do Paryża wraz z 10 innymi studentami, członkami Komitetu Paryskiego (KP) – słynną potem grupą malarzy kolorystów – m.in. Janem Cybisem, Piotrem Potworowskim, Hanną Rudzką – Cybisową, Zygmuntem Waliszewskim. A chociaż w latach 30. większość kapistów wróciła do Polski, Nacht pozostał we Francji do 1939 roku. Wtedy artysta wrócił do Krakowa. Początek okupacji spędził we Lwowie. Uratowany z tamtejszego getta przez przyjaciół, od 1942 ukrywał się w Warszawie pod przybranym imieniem i nazwiskiem Stefan Samborski (oficjalnie w roku 1956 zmienił nazwisko na Stefan Artur Nacht-Samborski). Po wojnie został profesorem Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Gdańsku (1946 – 49) z siedzibą w Sopocie i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (1949 – 68, z przerwą na lata 1950 – 52, okres dominacji realizmu socjalistycznego, kiedy przeniesiony zostaje „w stan spoczynku”). Chociaż swoje prace pokazywał rzadko, zyskał miano klasyka polskiego nowoczesnego malarstwa. Wziął udział w ważnych prezentacjach zbiorowych w kraju i za granicą, a także reprezentował Polskę na Biennale w Wenecji w 1958 roku. Zmarł w Warszawie w 1974 roku.
Twórczość artysty stanowi przykład indywidualnej drogi ukształtowanej w największym stopniu przez wpływy dwóch różnych tradycji: niemieckiego ekspresjonizmu i polskiego koloryzmu. Wrażliwość na kolor łączy on po mistrzowsku ze zdolnością wydobywania z niego ekspresyjnych wartości, jego kompozycje stanowią wyważone, harmonijne całości. Przez całe życie malarz pozostał wierny kilku, z pozoru najprostszym, tematom, takim jak martwa natura z fikusem (powstały ich dziesiątki), akt kobiecy, postać we wnętrzu, które nieustannie zgłębiał. Opracowywał je w coraz to nowych ujęciach, kombinacjach przestrzennych i kolorystycznych. W niezliczonych bukietach, słynnych fikusach i liściach rozważa artysta w niewyczerpanych mutacjach motywów, kolorystycznych i kompozycyjnych wariantach najistotniejsze dla niego problemy. Jego sztuka wymyka się definicjom, nie ulega słowu, pozostaje poza zasięgiem “-izmów”. Jest samodzielna, nie do podrobienia.
Wystawie towarzyszy album „Artur Nacht-Samborski. Pamięć motywu” opracowany w polskiej i angielskiej wersji językowej, zawierający teksty omawiające twórczość artysty, przybliżające genezę powstania prezentowanego zbioru oraz przypominające związki Artura Nachta-Samborskiego z Poznaniem. Ponadto znajdują się w nim barwne reprodukcje wszystkich prezentowanych w Arsenale obrazów.
ilustracja: Martwa natura, olej, płótno, 81×65 cm, własność rodziny artysty, depozyt w MNP
