Informacje o wystawie
Wystawa prezentuje prace 15 szwedzkich artystów współczesnych, wypowiadających się różnymi środkami od malarstwa do tzw. nowych mediów instalacje, video. Łączącą ich cechą jest zainteresowanie problematyką społeczną, którą wszyscy podejmują.
Udział biorą:
Gerd Aurell, Peter Bryngelsson, Christina Bolling, Isabel Cantzler, Joakim Danell, Carl Dieker, Anneli Furmark, Karin Frennesson Westblad, Jonas Holmberg, Anita Malmqvist, Sol Moren, Mattias Olofsson, Camila Rosberg, Paula von Seth, Helena WikstrĂśm.
Koncepcja wystawy – Eulalia Domanowska (kurator)
We współczesnym wystawiennictwie i muzealnictwie uważa się widza za najważniejszy element całego wydarzenia. To do niego skierowane jest przesłanie wystawy, dla niego istnieją przewodnicy służący informacją, wyjaśnieniem i pomocą w procesie jej zwiedzania, jego liczą statystyki – najważniejsze w decyzyjnej procedurze przyznawania funduszy na działalność instytucji kulturalnych.
Kiedy zaczynaliśmy tworzyć kształt szwedzkiej wystawy właśnie widz był w centrum naszych zainteresowań. Chcieliśmy dostarczyć mu trochę przyjemności i wytchnienia od kłopotów dnia codziennego w naszej polskiej, transformującej się nie bez bólu, rzeczywistości. Przyjemna sztuka z kraju dobrobytu, która pozwoliłaby się zagłębić w hedonistycznym fotelu Matisse’a. Kraj lasów, jezior, pięknych tradycji, szwedzki stół uginający się pod różnymi przysmakami podniebienia, gigantyczne łososie i IKEA to być może najbardziej popularne u nas widzenie Szwecji. Czerwone drewniane wille usytuowane nad brzegiem jeziora bądź morza, z ogródkiem i garażem, w którym stoi Volvo, to kolejny wizualny model lansowany przez turystyczne broszury. Sauna i masaż są popularnymi formami relaksu naszych północnych sąsiadów.
Tą tradycję oraz nowy obyczaj gier towarzyskich i komputerowych wykorzystała w swoim interaktywnym projekcie „Stacja przyjemności” Christina Bolling. Artystka, będąca jednocześnie profesjonalną terapeutką, zaproponowała widzom grę w estetycznym otoczeniu designu IKEI. Pragnienie towarzystwa i bycia wśród przyjaciół jest naturalną potrzebą człowieka, którą wykorzystują firmy zajmujące się różnymi formami rozrywki. Komputer pełni dziś funkcję kawiarni – miejsca spotkań. Poruszanie się w wirtualnym świecie postrzegane jest również jako ucieczka od rzeczywistości. Joakim Danell, wywodzący się z pierwszej komputerowej generacji, prezentuje nam sposób poszukiwania szczęścia za pomocą gier w świecie, nad którym posiadamy całkowitą kontrolę.
Możliwość relaksu i obcowania z pięknymi formami i zapachami daje instalacja Camilli Rosberg. Delikatne wonie przyciągają nasze nosy, a srebrzyste falujące powierzchnie mikstury płynów są radością dla oczu i zapraszają do chwili odprężenia podobnej wschodnim technikom relaksacyjnym, gdzie umysł wyłączając się z otoczenia, odpoczywa w kontemplacyjnym „nie – myśleniu”. Zabawna i poetycka wspólna praca Camilli i Joakima „Maneta planeta” przenosi nas w świat sennych marzeń i przypomina, że Szwecja jest z trzech stron oblana morzem. Kołyszące się w powietrzu dzwonowate kształty meduz zamieniają galerię w podwodny świat legend opowiadający o rusałkach, wodnikach i syrenach.
Nostalgiczny obraz tęsknoty za niekończącym się latem, spędzanym z rodziną w letnim domu wśród kwitnących róż prezentuje instalacja dźwiękowo-filmowa Sol MorĂŠn i Jonasa
Holmberga. Utopijne pragnienie zatrzymania przyjemnej chwili ziemskiego raju…
Film Pauli von Seth i Carla Diekera ukazuje proces porozumienia się ponad granicami. Pisarze i poeci z Finlandii, Norwegii, Rosji i Szwecji wypowiadają się o swoich sąsiadach. Mają do pokonania nie tylko różnice językowe, ale także różne historyczne animozje. Film niesie przesłanie potrzeby porozumienia się w dobie jednoczącej się Europy.
Dobrze, że słowo „przyjemności” umieszczone w tytule wystawy znalazło się w cudzysłowie Szwecja, jak inne kraje Zachodu, przeżywa globalizacyjne transformacje, kryzys na rynku pracy, napływ emigrantów, rozpad związków rodzinnych i uczuciowych. Projekty artystów zaangażowanych w sztukę socjologiczną i polityczną, zwłaszcza grupy sześciu autorów skupionych wokół galerii Verkligheten w Umeå oscylują raczej wokół analitycznej ironii niż hedonizmu. Gerd Aurell stworzyła sarkastyczny wózek dla dorosłych. Państwo szwedzkie ma ambicje opiekowania się swoimi obywatelami od kołyski po grób, co według wielu analityków tworzy bierne postawy, nie pasujące do wymogów konkurencyjnego stylu życia. Mattias Olofsson przygląda się tradycyjnym obchodom dnia św. Łucji. Korowód dziewcząt i chłopców wędruje ulicami miast niosąc lampiony rozpraszające grudniowe ciemności. Artysta, zainspirowany kwestią tożsamości jako roli w pewnej strukturze, podważa patriarchalny system nadal widoczny w wielu przejawach współczesnego życia. Estetyczne, wysmakowane kolorystycznie obrazy Isabel Cantzler dotyczą stanów psychologicznych i często wypełnione są uczuciami wstydu, pragnienia, żądzy i przykrości. Dysonans pomiędzy piękną formą a nieprzyjemną treścią powoduje u widza uczucie schizofrenicznego rozdwojenia. Malarska instalacja Heleny WikstrĂśm nawiązuje do kwestii przemocy wobec kobiet, będącym ciągle poważnym problemem nawet w Szwecji, uważanej za światowego lidera równości płci. Dwa lata temu krajem wstrząsnęła afera Knuteby. To mała miejscowość, gdzie odkryto w ogrodzie pastora ciała jego wcześniejszych żon. Podejrzewano nianię – młodą religijną dziewczynę, zakochaną w swoim chlebodawcy. Przez wiele miesięcy gazety wypełnione były doniesieniami o historii, która z trudem mieści się w głowie. Anneli Furmark, próbując zrozumieć powody działania bohaterów tej tragedii, stworzyła rodzaj komiksu.
Cechą szwedzkiego społeczeństwa jest codzienna wzajemna uprzejmość i uśmiech. Ludzie są dla siebie grzeczni, co jest obowiązującą społeczną normą. Ale te same normy mogą stać się przyczyną kłopotów. W ojczyźnie Linneusza, która osiągnąła sukcesy m.in. dzięki organizacji i standaryzacji, bezkrytycznie wierzy się, że niemal wszystko można poddać typizacji. Co z jednej strony ułatwia, z drugiej krępuje. Brak przestrzeni na spontaniczne działania i niewolnicze trzymanie się norm staje się społecznym problemem. Pod maską spokojnego, układnego, niektórzy nawet twierdzą, że nudnego życia, kipią emocje i niewypowiedziane dramaty. O tym właśnie opowiada film Anity Malmqvist „Tańczący na linie”, uznany na festiwalu filmowym w GĂśteborgu w 2005 roku najlepszym krótkometrażowym utworem skandynawskim. Karin Frennesson Westblad zajęła się problemem przedstawiania kobiet przez media. Okazuje się, że często są one fotografowane z góry, podczas gdy mężczyźni od dołu. To sprawia, że pierwsza poza jest zmniejszeniem i obniżeniem rangi, druga wywyższeniem. Kobietę traktuje się niepoważnie, co widać w różnych gazetowych ogłoszeniach. Szwedzcy artyści poruszają kwestie, które sprawiają, że mamy kłopoty, aby zasiąść w matissowskim fotelu przyjemności…
