Rozmawiają: Marek Kijewski (MK), Zbigniew Libera (ZŁ), Piotr Rypson (PR)

MK:… Myślę, że jest teraz czas, w którym szereg artystów pozwala sobie na mieszanie gatunków czy szukanie gatunków w pomieszaniu, albo nowych zestawień, powiedzmy, lingwistyczno-formalnych… Ale jeżeli dożyjemy roku 2005 czy 2010, popularyzacja sztuki będzime polegała na zrobieniu modelu jakiejś wystawy Wystawy takie będą się dziać” w trójwymiarowej cyberprzestrzeni – i będą one sprzedawane ludziom, którzy się interesują sztuką, kolekcjonują itd., choć nie stać ich na kupno obiektów.

PR: W takim razie dlaczego nie robisz prac do cyberprzestrzeni?

MK: ja nie znoszę operowania taką technologią, boję się podporządkowania komputerom, pójścia w technologię… Nie czuję się na siłach, by móc swobodnie operować tym narzędziem, nie jestem cybernetykiem.

ZŁ: Wydaje mi się, że pracom, które są budowane w przestrzeni wirtualnej (o czym rozmawialiśmy już chyba z pięć razy) towarzyszy jakieś kalectwo wrodzone, że zawsze to się dzieje w jakiejś ciemności, zawsze pozostawia jakiś element niedosytu, i na koniec nie napotykasz na przeszkodę… a moim zdaniem fizyczna obecność sztuki jest przeszkodą, jest czymś, na czym się wywracasz, o co się potykasz, co gdzieś ciebie w jakiś sposób zadrapuje, jeżeli masz czegoś doświadczyć, l czysto wirtualna przestrzeń tego doświadczego…

MK: Za łatwo przychodzi!…

PR: jest wzięta w cudzysłów.

… jest jakaś taka łatwa, że w zasadzie pomija się ją tym samym kiwnięciem, co jakiekolwiek inne doświadczenie ze światem mediów, l tak na dobrą sprawę aktu estetycznego nie ma!

PR: Marek zaczął rozmowę od cyberprzestrzeni chyba dlatego, że jego pociąga wymiar oniryczny czy szamański, narkotyczny, albo pogłębianie sfery wyobraźni już właściwie bardzo eterycznej, jego to fascynuje i w jego pracach jest to obecne, jeżeli widzisz portret Freda Flinstone’a, to jest to rzecz absolutnie ze snu.

MK: Przez ostatnie dwa lata zajmuję się rzeźbą, w moim pojęciu klasyczną, a dzięki zainteresowaniu mojego syna światem komputerów i grami komputerowymi przebywam również w świecie powszechnych fascynacji. Oczywiście uważam, że można doskonale twórczo wykorzystać” zjawisko disco polo czy przestrzeń komputerową -jest to znakomite źródło inspiracji (przewrotnie mówiąc). To już było, były takie zespoły jak Tangerine Dream… Ale ta muzyka z komputera czy te obrazki, które się pojawiają na ekranie, to w gruncie rzeczy jest śmierć wyobraźni, lenistwo umysłowe. Uważam, że świat komputerowy nie będzie wzbogacany przez ludzi wierzących w potrzebę jakichś tam eterycznośd i oniryczności – ale po prostu zawęzi pole wyobraźni, doprowadzając do całkowitego zidiocenia.

Sztuka i hiszpańska mucha

Prace Kijowskiego to przedmioty-fetysze. Ich humor działa odświeżająco po napuszonych i pełnych zagmatwanej symboliki dziełach współczesnej sztuki. Choć -jako obiekty pochodzące z tejże współczesności, prace Kijowskiego same nie są wolne od symbolicznych przekładanek.
Od wczoraj w Galerii Miejskiej Arsenał” trwa wystawa rzeźb Marka Kijowskiego. Specyficzny, absurdalny humor tych prac to cecha dająca się czytać w pierwszym oglądzie. Kijowski chce, by sztuka przestała być tworem hermetycznym, zaszyfrowanym kodem znaczeń. Jego prace łączą – w iście sur-realnej poetyce – konkretne elementy w nowe, dziwaczne całości.

Komentarzem do dzieła jest niezwykle skrupulatny spis materiałów użytych do jego wykonania. Oto z czego składa się Król Minos feminista”: beton, 24 K złoto, rogi byka, rogi krowie, rogi cielęce, róg gazeli, liście ganja, korzeń ganja, hiszpańska mucha, ekstrakt johimbo, guma”. Popiersie dźwigającego na głowie rogi byka Freda Flinstone`a z Knossos” oblepione jest zielonymi – i – dojrzałymi jeżynami cukrowymi”.

W oparach absurdu

Sztuka Kijowskiego wyrasta z pewnego oryginalnego nurtu w sztuce polskiej. U początku lat 80. niemal równolegle powstawały ugrupowania, których działania artystyczne opierały się na pragnieniu uczynienia z absurdu tworzywa sztuki i – jednocześnie – odrzucenia dystyngowanej tradycji. Takie przekonanie towarzyszyło młodym artystom z Gruppy, Luxusu, Pomarańczowej Alternatywy, Łodzi Kaliskiej. Przy
wszystkich różnicach wspólna im była ironiczna gra. Zamiast zaangażowania się po którejś ze stron politycznej barykady, odgradzali się od rzeczywistości przez powołanie rzeczywistości alternatywnej, wyłącznie na własny użytek. Tutaj czerwoni” nie kojarzyli się z komunistami, ale z Indianami.
Marek Kijowski studiował w tych latach rzeźbę w warszawskiej Akademii. Wraz z dwoma przyjaciółmi tworzył grupę Neue Bieriemiennost. Później wykonywał dość ascetyczne rzeźby i instalacje z lamp jarzeniowych i rurek neonów. Ale najnowsze prace Kijowskiego znów posługują się surrealnym absurdem.

Byczy Fred Flinstone

Fred Flinstone u Kijowskiego stanowi krzyżówkę” z Minotaurem. Kijowski tworzy w ten sposób niezwykłe kombinacje mitów. Dobry ojciec rodziny, bohater z telewizyjnej kreskówki skojarzony jest z antycznym mitem spotworniałego człowieka-byka. Praca zrobiona została z cukierków; wystawiona jako dzieło sztuki, które można by – po prostu – zjeść. W innej rzeźbie – Tabu” Kijowski wykorzystuje skojarzenie z pierwotnymi instynktami. Z muszlowatych form wyrastają penisy, wykonane – a jakże – z brzoskwiń i jeżyn cukrowych”. Łaknienie i seks, podszyte dosadną blagą. Pomalowany na czerwono Król Minos feminista” atakuje byczym rogiem”.

Czy Kijewski lepi fetysze kultury masowej? I czy lepi je po to, by obnażać ich pustkę i miałkość? Czy też są to fetvsze kultu raczej niż kultury? Kultu inwencji w składaniu zadziwiających konstrukcji dla pociechy znużonych poważną sztuką widzów?

GRECKI