Informacje o wystawie
Pokaz fotogramów wykonanych przez dziennikarza tygodnika Wprost w Stanach Zjednoczonych w 1994 roku.
Z katalogu wystawy Marcina Łuczaka
Janet Thompson patrzy w niebo i kreśląc rękoma w powietrzu tajemnicze znaki stara się nawiązać kontakt z Bogiem. Jest godzina 11.17. W Dniu Weterana, 11 listopada 1944 roku na cmentarzu w Arlington rozpoczyna się ceremonia złożenia wieńca na Grobie Nieznanego Żołnierza. Na proste pytanie: Gdzie się znajdujemy? – nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Waszyngton, District of Columbia, Stany Zjednoczone, Ameryka Północna, Planeta Ziemia, Układ Słoneczny lub Droga Mleczna.
Tak naprawdę Janet Thompson jest tłumaczem języka migowego i pomaga osobom głuchoniemym zrozumieć słowa Gwiaździstego Sztandaru -hymnu amerykańskiego, który rozpoczyna nie tylko patriotyczne uroczystości, ale również mecze uniwersyteckiej koszykówki. Na końcu jej zadaniem będzie wyrażenie gestem rąk oficjalnej formuły, będącej również zaklęciem: Boże błogosław Ameryce, czyli krajowi, w którym kupując w ulicznym automacie za 25-centowe monety puszkę coca-coli, trzeba choć przez chwilę poczuć realną wartość nadziei na lepsze jutro. Najpełniej wyraża się ona w zdaniu In God We Trust, widniejącym na wszystkich amerykańskich monetach i choćby tylko ze względu na to właśnie miejsce, God znaczy w nim bardziej Good, czyli dobro.
Ameryka wierzy w Boga, konstytucję i sukces. Kiedy przestaje wierzyć w Boga, idzie do psychoanalityka – mówi o swoim kraju Joseph Heller, w którego ostatniej powieści piekło przyjmuje postać wesołego miasteczka, w którym nie prześladuje się już grzeszników, a tylko nie pozwala się im zejść z karuzeli. Z kolei Erich Fromm – słynny psycholog i psychoanalityk, urodzony w Niemczech – po swoim pierwszym pobycie w USA powiedział: Jeżeli czujesz się samotny, nie wybieraj się do Ameryki. Będziesz jeszcze bardziej samotny, a nostalgia i poczucie znikomości zabiją cię. Może właśnie dlatego amerykańskie święto Halloween przybiera postać szyderczego gestu wyśmiania nieuchronności śmierci i odebrania jej prawa do przebywania wśród żywych. Są jednak także inne, zaczarowane miejsca. Na St. Louis Cementary nr l w Nowym Orleanie przy grobie Marie Laveau – królowej voodoo – mieszka stara kobieta. Grobowiec kapłanki afrykańskiego kultu węża pokrywają małe czerwone krzyżyki. Legenda mówi, że trzeba je narysować kawałkiem cegły, zapukać w płytę trzy razy i obrócić się dookoła, a wtedy duch zmarłej spełni wypowiedziane życzenie. Na ten moment czeka na cmentarzu stara kobieta w czarnym kapeluszu na głowie, wraz z całym swoim dobytkiem – małym różowym konikiem bez jednego oka, zniszczonymi trzewikami z wężowej skóry oraz stertą starych gazet, z których można dowiedzieć się o zeszłorocznych kursach akcji na Wall Street. tymczasem najpełniej dwa światy – żywych i umarłych – spotykają się ze sobą w Waszyngtonie. I dzieli je tylko chłód czarnego marmuru. Właśnie z niego wykonany jest Pomnik Poległych w Wietnamie, na którym wypisano nazwiska 58 400 żołnierzy amerykańskich. Kiedy nad stolicą USA zachodzi słońce w narodowej ścianie pamięci odbija się nie tylko monument George’a Waszyngtona, ale również sylwetki ludzi odwiedzających to szczególne miejsce. Wtedy chociaż przez chwilę mogą oni spotkać znajdujących się po drugiej stronie lustra zabranych przez wojnę synów lub towarzyszy broni z, kawalerii powietrznej”, z którymi dzielili śmierć, zapach napalmu i takty Walkirii Ryszarda Wagnera.
