Wystawa Vlady Ralko i Volodymyra Budnikova jest spontanicznym pokazem prac powstałych podczas rezydencji w Poznaniu w ramach programu prowadzonego przez Stowarzyszenie Wielka 19. Najważniejszym kontekstem działań artystycznych Ralko i Budnikova jest obecnie rosyjska agresja w Ukrainie. Artyści tworzą niezwykle intensywne prace, wynikające nie tylko z przemyśleń i odczuć, ale i egzystencjalnego poznania tego, czym jest horror wojny, doświadczenie uchodźcze i praca w sytuacji artystycznych nomadów.
Vlada Ralko jest absolwentką Ukraińskiej Akademii Sztuk Pięknych (ob. Narodowa Akademia Sztuk Pięknych i Architektury) w Kijowie. W swojej praktyce artystycznej koncentruje się na malarstwie, rysunku, pracach na papierze i obiektach przestrzennych. Jest autorką poezji i esejów, a także artykułów krytycznych dotyczących związków sztuki, filozofii i polityki. Volodymyr Budnikov ukończył Kijowski Państwowy Instytut Sztuki (ob. Narodowa Akademia Sztuk Pięknych i Architektury), gdzie jest profesorem. Posługuje się głównie medium malarskim, tworzy także prace na papierze i obiekty.
Artyści zwracają uwagę, że wojna tocząca się w Ukrainie wydobyła z wielką intensywnością na pierwszy plan egzystencjalne zagadnienie życia i śmierci. Ta wojna uświadomiła także, że nie można ignorować linii styku pomiędzy tym, co intymne i osobiste a tym, co polityczne, publiczne i społeczne. Słowo „anatomia” wywodzi się z greckiego anatomē – „sekcja (zwłok)”, krojenie, od anatémnein – „pociąć”. To dział biologii zajmujący się badaniem budowy organizmów. położenia, kształtu, składu oraz ewolucji narządów, tkanek i komórek. Termin ten, który potocznie kojarzy się z kompletnym dokumentacyjnym i wręcz biurokratycznym rejestrem poszczególnych fragmentów wszystkich znanych żyjących organizmów, nie odnosi się do suchego opisu, ale zawiera w sobie performatywność przemocy, która polega na rozczłonkowywaniu organizmów, będących obiektem badań. Anatomia definiuje granice organów i ciał, tego, co jest ich wewnętrzną strukturą, tego, co jest widoczne z zewnątrz i tego, co kryje się pod powierzchnią skóry. Malarstwo i rysunki Ralko i Budnikova działają jak skalpele, które kroją ciało polityki, dokonują sekcji organów, wyciągają z jej wojennego trupa poszczególne fragmenty i poddają je drobiazgowej analizie. To zadawane bez patosu „pytania do widzialnego”, jak nazwali swoją wystawę w Białymstoku w 2022 roku.
Volodymirovi Budnikovi struktura rozdartego przez pociski i rakiety krajobrazu kojarzy się z wnętrzem ludzkiego ciała. W jego pracach zdekomponowane struktury zburzonych domów, zmaltretowany, przeryty wojną pejzaż wydają się łączyć w jedno z fragmentami żeber i kręgosłupów. Vlada Ralko, inspirując się pracami Rembrandta i Joachima Beuckelaera, analizuje przemoc i pornograficzne przyciąganie śmierci, by pokazać, jak ta wojna zaślepia sumienia i sprawia, że sprawcy zbrodni zapominają o odpowiedzialności.
Myśląc o tytule wystawy – „Anatomia polityczna” – nie sposób nie powiązać go ze słynnym zdaniem von Clausewitza, że wojna jest kontynuacją polityki innymi środkami. Autor tych słów powiedział także, że wojna jest aktem przemocy, a przy stosowaniu jej nie ma granic. Ralko i Budnikov nie zgadzają się z tezą, że wojna jest formą polityki, na którą indywidualne jednostki nie mają żadnego wpływu. Ich twórczość jest artystycznym i politycznym protestem przeciwko agresji.
W pracach Vlady Ralko i Volodymira Budnikova zobaczyć możemy nie tylko emocje i uczucia, ale także wiwiseksję polityki w jej najbardziej skrajnym wcieleniu, jakim jest niemająca granic naga przemoc. Tworzone przez nich prace na papierze to wielowarstwowe eseje wizualne, których zadaniem jest, tak samo jak podczas sekcji zwłok, wydobycie na wierzch tego, co ukryte. Artyści starają się bez zbędnego patosu pokazać, jak doświadczenie traumy wojny przekłada się na ciało człowieka, które w tym procesie staje się także ciałem politycznym.
Marek Wasilewski
