W pierwszym po rocznej przerwie numerze „Magazynu RTV” zajmujemy się ruchem i zmianą, spoglądając przy tym w stronę mniejszości żyjących w Polsce. Interesuje nas wielość perspektyw i postaw. W procesie aktywnego oduczania dominujących narracji narodowych, klasowych i patriarchalnych, zwracamy uwagę na sposoby (samo)organizacji z pozycji mniejszościowych. Chcemy, aby ten numer magazynu stał się platformą, w ramach której porozmawiamy o kulturze tworzonej w społecznościach osób z doświadczeniem migracji, pozostających w ruchu i tych od wieków osiadłych; w centrach i na peryferiach.

Myślimy przy tym o społecznościach: romskiej, kaszubskiej, łemkowskiej, żydowskiej, tatarskiej, wietnamskiej, białoruskiej, ukraińskiej, niemieckiej… Są one obecne w wielu miejscach na terenie całej Polski, w dużych i małych miastach, od Podlasia przez Śląsk i Podkarpacie do Pomorza. Według spisu powszechnego z 2021 roku ta wielość zamykała się w skali 3,5% wszystkich osób mieszkających w Polsce, dziś jest ich znacznie więcej. Mniejszości są zapowiedzią wielokulturowej, zróżnicowanej przyszłości, która przypomina o tym, że zawsze była tu obecna.

Na ostatnim Biennale w Wenecji w Pawilonie Polskim prezentowane były wyszywane, narracyjne obrazy Małgorzaty Mirgi-Tas, artystki urodzonej w Czarnej Górze, w społeczności romskiej. W tym roku Polskę będzie reprezentować trzech ukraińskich artystów z kolektywu Open Group. Na biennale w Berlinie Zuzanna Hertzberg w swoim mówionym performansie i instalacji przypomniała o żydowskich bojowniczkach ruchu oporu w czasie II wojny światowej. W zeszłorocznych wyborach parlamentarnych startowała Jana Shostak, artystka z białoruskimi korzeniami. Na Podlasiu od lat organizują się społeczności tatarska, litewska i największa: białoruska, która niedługo ma otworzyć własne centrum kultury. Od czasu pełnoskalowej wojny w Ukrainie w Polsce schroniły się miliony ludzi, co zmieniło i wciąż zmienia społeczeństwo do tej pory uznawane za jedno z najbardziej homogenicznych w Europie. W tym samym czasie na legalny przyjazd do Polski wciąż nie mogą liczyć osoby uciekające przed przemocą na przykład z Afganistanu, Iranu, Jemenu, Syrii czy Sudanu. Skuszone wizami wydawanymi przez reżim Łukaszenki są nieustannie, od ponad dwóch lat, poddawane przemocy ze strony polskiej i białoruskiej straży granicznej. W części społeczeństwa, która uznaje siebie za większość, do głosu dochodzi wykluczająca, bazująca na szowinizmie i ksenofobii retoryka.

W wydanej w 2023 roku książce „Goodbye Eastern Europe: An Intimate History of a Divided Land” Jacob Mikanowski, amerykański historyk z polsko-żydowskimi korzeniami, przypomina, że Europa Wschodnia, w tym przedwojenna Polska, była wielokulturowym tyglem, tętniącym różnorodnością językową i kulturową, gdzie obok siebie istniały społeczności chrześcijańskie: katolickie i prawosławne, żydowskie i muzułmańskie Kres tej różnorodności w najbardziej brutalny sposób położyła Zagłada. Homogenizację Polski w nowych granicach dopełniły powojenne pogromy i masowa emigracja ocalałych Żydów, wymiany ludności z ZSRR, wewnętrzne przesiedlenia... W ostatnich latach do redukcjonistycznej, narodowo-katolickiej wizji Polski przyczyniał się prawicowy rząd zwalczający wszelką inność, nie tylko tą etniczną.

Jako zespół „Magazynu RTV” chcemy zaprosić Was, szczególnie tych i te z doświadczeniem mniejszościowym, migracyjnym i uchodźczym, do przyjrzenia się wielokulturowej przeszłości Europy Środkowo-Wschodniej, do przeanalizowania jej wpływu na teraźniejszość oraz na bliższą i dalszą przyszłość. Tę ostatnią pragniemy wyobrażać sobie jako barwną polifonię, w której to, co wspólne ma wiele początków i tyle samo otwartych zakończeń.

Zapraszamy Was do nadsyłania pomysłów na teksty w języku polskim lub angielskim (do 1800 znaków), poprosimy o rozwinięcie wybranych w pełną wypowiedź (do 7.500 znaków), oraz esejów wizualnych, w których narracja rozwijana jest za pomocą obrazów ruchomych lub statycznych, z dźwiękiem lub bez. Wynagrodzenie za publikację tekstu i eseju wizualnego w Magazynie RTV wyniesie 500 zł brutto.

termin nadsyłania propozycji: do 15.02.2024 włącznie

e-mail: magazyn@magazynrtv.com

Odpowiedzi udzielimy do końca lutego.

grafika: Magdalena Sobolska